میراث فرهنگی در ایران از 1321 الی 1357 خورشیدی (قبل از انقلاب)
* تمام تاریخ‌ها بر اساس هجری خورشیدی است
تهیه و تنظیم: آیدین جوانی دیزجی
1321
- (21 خرداد): ثبت امامزاده عبداله شوشتر (خوزستان) به شماره 364، منارجنبان و آرامگاه شيخ امير عبداله (اصفهان) از دوره مغول به شماره 349، ميل اخنگان (اخنجان) مشهد به شماره 341، رباط شرف، سرخس از دوره سلجوقي به شماره 359 (خراسان رضوي) در فهرست آثار ملي ايران؛
1323
- (23 آذر): تصويب اساسنامه جديد انجمن آثار ملي ايران؛
- طبق لایحه‌ای، حفاظت و مرمت آثار تاریخی دوره‌ی قاجار که جنبه‌ی عمومی داشت نیز مشمول قانون عتیقات 1309 می‌گردد؛
1325
- نصرت الله مشکوتی از تاریخ 08/07/1325 الی 07/10/1325 رئیس اداره کل باستان شناسی شد؛
1327
- (8 فروردین): مراسم كلنگ زدن ساختمان آرامگاه سعدي در شيراز؛
- (14 فروردین): درگذشت پروفسور هرتسفلد، خاورشناس و باستان شناس (1948 ميلادي)، حفاري هايي در تخت جمشيد و پژوهش‌هايي در زمينه كتيبه‌هاي هخامنشي از كارهاي اوست. (تولد 7 ژوئن 1879 ميلادي در هامبورگ).
- (6 اردیبهشت): بررسي آثار باستاني دشت رامهرمز خوزستان از سوي هيات باستان‌شناسي موسسه شرق شناسي دانشگاه شيكاگو به سرپرستي دونالد مك كان.
- (2 اسفند): ثبت حسينيه اميني‌های قزوين از دوره قاجار به شماره 377، آتشكده خيرآباد گچساران (كهگيلويه و بوير احمد) از دوره ساساني به شماره 371، كليساي معبد بردنشانده مسجد سليمان (خوزستان) از دوره اشكاني به شماره 372، كاخ سليمانيه كرج (تهران) از دوره قاجار به شماره 370، مسجد دارالاحسان سنندج (كردستان) از دوره قاجار به شماره 375 در فهرست آثار ملي ايران؛
1328
- (20 بهمن): گشايش ساختمان مجلس سنا در خيابان سپه (امام خميني كنوني)، طراح اين بنا حيدر غيائي، معمار معاصر بود؛
1329
- (23 اسفند): آغاز حفاري غار هوتو در بهشهر (مازندران) از سوي كارلتون كون استاد انسان‌شناسي دانشگاه پنسيلوانياي آمريكا، آثار اين غار از دوران نوسنگي يا غارنشيني است؛
1330
- (12 آذر): ثبت آتشگاه اصفهان از دوره ساساني به شماره 380، مسجد و مدرسه آقا بزرگ از دوره قاجار به شماره 382، تكيه مير چخماق يزد از سده 8 و 9 هجري قمري به شماره 383 در فهرست آثار ملي ايران؛
1331
- (12 اردیبهشت): گشايش آرامگاه سعدي در شيراز از سوي انجمن آثار ملي با طراحي مهندس محسن فروغي؛
1332
- (1 اردیبهشت): تصويب كنوانسيون لاهه درباره حفاظت از ميراث فرهنگي در زمان جنگ، از سوي يونسكو و به دعوت كشور هلند؛
- (29 بهمن): نشست بين‌المللي كارشناسان سرودهاي ملي در وين (اتريش)، در چهارمين روز اين نشست پس از بحث و تبادل نظر كارشناسان در بيانيه خود سرود اي ايران را از نظر محتوا و آهنگ، ميهني‌ترين و مهيج‌ترين سرودهايي كه در نشست بررسي شده بود، اعلام كردند. (18 فوريه 1954 ميلادي)؛
- وزیر وزارت فرهنگ محمود مهران شد و مسئولیت و سرپرستی اداره باستانشناسی توسط آقای مصطفوی (دیپلم ادبی دارالفنون و لیسانس حقوق مدرسه حقوق) از تاریخ 1332 تا آبان 1337 که بازنشسته گردید؛
1333
- (9 اردیبهشت): پرده‌برداري از مجسمه بوعلي سينا در شهر همدان در هشتمين روز كنگره هزاره بوعلي سينا؛
- آغاز به کار انجمن آثار ملی به فرمان محمدرضا شاه؛
1334
- (11 بهمن): ثبت قره كليسا (كليساي طاطاوس) ماكو (آذربايجان غربي) به شماره 405، آستانه حضرت عبدالعظيم (ع) ري به شماره 406، تپه ميل ري به شماره 407، مجموعه كاخ گلستان به شماره 417 و كاخ صاحبقرانيه (تهران) به شماره 4190 در فهرست آثار ملي ايران؛
1336
- (15 شهریور): ثبت بازار زنجان از دوره قاجار به شماره 1440 در فهرست آثار ملي ايران؛
1337
- انتساب صادق صمیعی (لیسانس باستان شناسی) به ریاست اداره کل باستانشناسی؛
1338
- (29 اردیبهشت): آغاز ساخت آرامگاه خيام نيشابوري از سوي انجمن آثار ملي و با طراحي مهندس سيحون؛
- (2 مهر): تأسیس مؤسسه‌ی باستانشناسی دانشگاه تهرانغ
- خروج آندره گدار از ایران؛
1339
- برگزاری چهارمین کنگره‌ی بین المللی هنر و باستان شناسی ایران در نیویورک ـ فلادلفیا؛
1340
- (24 دی): مراسم تحويل و تحول ساختمان موزه آبادان؛
- انتساب محمد درخشش به عنوان وزیر وزارت فرهنگ و محمدعلی رفعت جاه (لیسانس حقوق) به ریاست اداره کل باستانشناسی؛
1341
- (12 مهر): بازگشايي موزه آذربايجان در تبريز؛
- (5 اسفند): ثبت قلعه ضحاك هشترود (آذربايجان شرقي) از دوران اشكاني و ساساني به شماره 436 در فهرست آثار ملي ايران؛
- انتساب دکتر پرویز ناتل خانلری به عنوان وزیر وزارت فرهنگ و باقر نحوی (لیسانس فیزیک) به ریاست اداره کل باستانشناسی؛
1342
- (13 فروردین): گشايش آرامگاه نادرشاه افشار در مشهد، از آثار ساخته شده از سوي انجمن آثار ملي با طراحي مهندس هوشنگ سيحون؛
- (13 فروردین): گشايش آرامگاه هاي حكيم عمر خيام، شيخ عطار و كمال الملك در نيشابور
- انتساب محمود مهران به عنوان وزیر وزارت فرهنگ و تقی علی آبادی (دیپلم) به ریاست اداره کل باستانشناسی؛
- انتساب حسن مشحون (لیسانس تاریخ) به ریاست اداره کل باستانشناسی؛
- انتساب محمودآجودانی (لیسانس فیزیک) به ریاست اداره کل باستانشناسی؛
- صدور اولین قطعنامه برای حفاظت آثار شهر اصفهان در جلسه‌ای که توسط انجمن آثار ملی در اصفهان تشکیل شد؛
1343
- (15 خرداد): گشايش نمايشگاه هفت هزار سال هنر ايران در آمريكا؛
- (3 تیر): تصويب قانون اهداء اشياء عتيقه به شخصيت‌هاي ممتاز خارجي؛
- (19 آذر): تصويب قانون تفكيك وزارت فرهنگ و معارف به سه وزارت آموزش و پرورش، فرهنگ و هنر، آموزش عالي و موسساتي چون اوقاف؛
- (27 آذر): تأسیس وزارت فرهنگ و هنر و ادغام اداره باستان شناسی در آن؛
- (4 دی): تشكيل بنياد فرهنگ ايران به منظور ترويج زبان فارسي و حفظ ميراث‌فرهنگي؛
- (9 دی): آغاز به كار بنياد فرهنگ ايران به منظور حراست از ميراث فرهنگي و نيز پاكسازي زبان پارسي؛
- انتساب مهرداد پهلبد به عنوان وزیر وزارت فرهنگ و هنر و عبدالعلی پورمند (لیسانس ادبیات فارسی) به ریاست اداره کل باستانشناسی. اعضاء وزارت: خلیفی: فرهنگ عامه، خرم آبادی: دفتر آثار تاریخی، خانم دکتر شیبانی و دکتر درشیمی: اداره موزه‌ها؛
- ورود اوجینو گالدیری معمار و مرمت‌گر به ایران و سرپرستی پروژه‌های مرمتی مؤسسه شرق‌شناسی ایتالیا (ایزمئو)؛
1344
- (2 فروردین): ثبت ارگ بم از دوره ساساني و اسلامي به شماره 519، قلعه دختر و قلعه اردشير از دوره ساساني به شماره 524 (كرمان) در فهرست آثار ملي ايران؛
- (30 آبان): صدور فرمان تاسيس سازمان ملي حفاظت آثار باستاني ايران؛
- (2 آذر): ثبت تپه حسنلو نقده (آذربايجان غربي) از دوره پيش از تاريخ به شماره 485، تپه باستاني چغاميش دزفول (خوزستان) از هزاره سوم و چهارم به شماره 487 و تل (تپه) ابليس بردسير (كرمان) از دوره پيش از تاريخ به شماره 490 در فهرست آثار ملي ايران؛
- سازمان ملی حفاظت آثار باستانی در آبان ماه توسط وزارت فرهنگ و هنر تأسیس شد؛
- چاپ قطعنامه‌ی شماره (1) انجمن آثار ملی برای استفاده در سطح کشور که به عنوان اولین دستورالعمل فنی حفاظت در ایران شمرده می‌شود؛
1345
- (8 فروردین): تصويب قانون تشكيل شوراي باستان‌شناسي و فرهنگ در مجلس شوراي ملي؛
- (2 اردیبهشت): ثبت کوه خواجه از دوره اشکانی و ساسانی به شماره 540 و شهر سوخته از دوره پيش از تاريخ به شماره 542 و كوه خواجه از دوره اشكاني و ساساني به شماره 540 در زابل (سيستان و بلوچستان) در فهرست آثار ملي ايران؛
- (14 تیر): تصويب قانون وروديه موزه‌ها و اماكن تاريخي؛
- (2 آذر): تصويب‌نامه فني مرمتي و برنامه تعميرات و حفاظت بناها و اماكن تاريخي در دومين جلسه شوراي عالي حفاظت آثار باستاني؛
- (15 اسفند): گشايش موزه شوش در خوزستان؛
1346
- (24 فروردین): ثبت غار هوتو و كمربند در بهشهر (مازندران) از دوره پيش از تاريخ به شماره 746 و مسجد پامنار سبزوار (خراسان رضوي) از دوره سلجوقي – صفوي به شماره 647 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (20 اردیبشهت): تصويب قانون حفظ آثار ملي؛
- (20 اردیبهشت): تصويب قانون اخذ 20 ريال عوارض از هر تن سيمان براي تعمير بناهاي تاريخي در مجلس شوراي ملي؛
- (25 تیر): ثبت بازار بم معروف به قيصريه زرتشتيان به شماره 1729/3 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (7 آبان): گشايش موزه رضائيه اروميه؛
- (5 بهمن): ثبت پل بيستون (كرمانشاه) ا زدوره صفويه به شماره 765 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (23 اسفند): ثبت مدرسه ضيائيه (زندان اسكندر) از سال 631 هجري قمري به شماره 770، مسجد شاه ولي (مسجد امام) از سال 700 هجري قمري به شماره 771، باغ دولت آباد از سال 1160 هجري قمري به شماره 774 (يزد) در فهرست آثار ملي ايران؛
- بر عهده گرفتن ریاست دفتر فنی سازمان ملی حفاظت آثار باستانی توسط باقر آیت‌الله زاده شیرازی (تا سال 1358)؛
1347
- (27 اردیبهشت): ثبت مجموعه بناهاي تاريخي گنجعلي خان كرمان از دوره صفوي به شماره 829 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (21 تیر): ثبت تپه تل برمي رامهرمز (خوزستان) به شماره 403 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (18 مرداد): گشايش موزه مياندوآب در آذربايجان غربي؛
- (2 مهر): تأسيس سازمان صنايع‌دستي، این سازمان در فروردین 1385 بنا به مصوبه شورای عالی اداری منحل و در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ادغام شد؛
- ( 27 آذر) تصویب قانون خرید اراضی، ابنیه و تأسیسات برای حفظ آثار تاریخی و باستانی. (در نتیجه‌ی این قانون مداخلاتی اطراف ارگ علیشاه تبریز صورت گرفت؛
- (26 اسفند): حفاري تپه باستاني فرخ آباد در جنوب دهلران (ايلام) از دوره پيش از تاريخ از سوي يك هيات باستان‌شناسي از دانشگاه ميشيگان به سرپرستي هنري رايت در ماه هاي مارس و آوريل 1968 ميلادي؛
- برگزاری پنجمین کنگره‌ی بین‌المللی هنر و باستانشناسی ایران در تهران. ارائه‌ی پیشنهاد ممنوعیت معامله‌ی اموال فرهنگی به یونسکو؛
1348
- (13 شهریور): درگذشت پروفسور آرتور اپهام پوپ، معمار و ايران شناس، آرامگاه وي در كنار پل خواجو در اصفهان است؛
- (11 مهر): ثبت قلعه فلك‌الافلاك خرم آباد (لرستان) از دوره ساساني و سده های 3 و 4 به شماره 883 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (5 آبان): گشايش موزه خوي در آذربايجان غربي؛
- (21 آبان): انتخاب خانه سعيد سالار سنندجي براي ايجاد موزه سنندج؛
- (6 بهمن): ثبت معبد چغازنبيل (خوزستان) از دوره ايلام (1250 پيش از ميلاد) به شماره 895 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (16 بهمن): ثبت زيگورات چغازنبيل (خوزستان) به شماره 895 در فهرست آثار ملي ايران؛
1349
- (7 آبان): آغاز حفاري هيات امريكايي به سرپرستي پروفسور هاروي وايس در تپه قبر شيخان دزفول (استان خوزستان)؛
- (23 اسفند): ثبت پارك ملي بمو (فارس) در فهرست آثار طبيعي ملي ايران؛
- تأسیس مرکز باستان شناسی ایرانی در وزارت فرهنگ و هنر به ریاست دکتر حسین طیب نعیمی (دکتر باستانشناسی)؛
- برگزاری اولین کنگره‌ی معماری ایران در اصفهان با هدف آشتی بین سنت و صنعت در معماری به همت فرح دیبا (فارغ‌التحصیل رشته‌ی معماری از فرانسه)؛
1350
- (21 مهر): آغاز برگزاري بزرگترين كنگره ايران شناسي با شركت شرق شناسان و مورخان جهان در تهران؛
- (25 مهر): گشايش موزه و برج آزادي (شهياد) تهران؛
- (26 مهر): گشايش موزه مردم‌شناسي حمام گنجعلي‌خان در كرمان؛
- برگزاری ششمین کنگره‌ی بین المللی هنر و باستانشناسی ایران در آکسفورد؛
1351
- (17 فروردین): ثبت منطقه حفاظت شده بهرام گور (استان فارس) با 40800 هكتار مساحت در فهرست آثار طبيعي ملي ايران؛
- (29 فروردین): ثبت بقعه امامزاده هاشم در شميرانات تهران از دوره صفوي به شماره 908 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (4 اردیبهشت): گشايش موزه هفت تپه در خوزستان؛
- (14 خرداد): ثبت پل خشتي لنگرود (گيلان) از دوره ايلخانيان به شماره 915 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (30 خرداد): ثبت برج شبلي دماوند از سده 5 هجري قمري به شماره 920 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (5 مرداد): درگذشت حاج حسين آقا ملك، بنيانگذار كتابخانه و موزه ملي ملك در تهران و واقف بزرگترين مجموعه وقفيات آستان قدس رضوي؛
- (26 مهر): وقف خانه و موزه محسن مقدم در مجموعه باغ نگارستان به دانشگاه تهران؛
- (22 اسفند): تاسيس شوراي عالي معماري و شهرسازي ايران؛
- انتساب دکتر فیروز باقرزاده (ادبیات انگلیسی و باستانشناسی) به ریاست مرکز باستان شناسی ایران؛
- برگزاری دومین کنگره‌ی معماری ایران در اصفهان با هدف آشتی بین سنت و صنعت در معماری به همت فرح دیبا (فارغ التحصیل رشته‌ی معماری از فرانسه)؛
1352
- (22 فروردین): ثبت حمام چهار فصل اراك به شماره 1339/2 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (2 خرداد): تصويب قانون نظام معماري و ساختمان ايران؛
- (31 تیر): ثبت هتل قديم رامسر (مازندران) از دوره پهلوي به شماره 1520 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (8 مهر): ثبت تپه ازبكي در ساوجبلاغ (تهران) از هزاره چهارم پيش از ميلاد به شماره 955 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (5 دی): ثبت بلوار جلوي هتل رامسر (مازندران) از دوره پهلوي به شماره 1521 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (28 اسفند): گشايش برنامه هاي تالار سمعي و بصري زير برج آزادي طراح اين برنامه ها هنرمند چكسلواكي پروفسور يارسلاوفريچ بوده است؛
1353
- (15 خرداد): تشكيل شوراي بين المللي موزه ها (ايكوم) در كپنهاك دانمارك (4 ژوئن 1974 ميلادي)؛
- (7 تیر): تصويب قانون فرهنگستان‌هاي ايران؛
- (3 مهر): ثبت ساختمان شهرباني تنكابن (مازندران) از دوره پهلوي به شماره 1522 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (15 آبان): ثبت باغ و عمارت شاهزاده ماهان (كرمان) از دوره قاجار به شماره 1012 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (22 آبان): گشايش خانه صبا به عنوان موزه در تهران؛
- (18 آذر): تصويب قانون تغيير نام وزارت آباداني و مسكن به وزارت مسكن و شهرسازي و تعيين وظايف آن؛
- (8 دی): تصويب قانون الحاق ايران به به كنوانسيون حمايت از ميراث فرهنگي طبيعي جهان؛
- (15 اسفند): گشايش موزه تاريخ طبيعي و تكنولوژي دانشگاه شيراز؛
- (26 اسفند): ثبت برج آزادي تهران از سال 1350 خورشيدي به شماره 1008 در فهرست آثار ملي ايران؛
1354
- (7 اردیبهشت): ثبت آتشكده آمل (مازندران) از سده 9 هجري قمري به شماره 1060 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (11 خرداد): ثبت برج شيشه و عمارت ارگ قديم اراك (مركزي) از دوره قاجار به شماره 1076 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (3 تیر): تصويب اساسنامه سازمان صنايع دستي ايران؛
- (31 مرداد): ثبت روستاي ماسوله (گيلان) از دوره زنديه و قاجار به شماره 1090 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (15 مهر): ثبت مسجد بازار ساوه (مركزي) از دوره زنديه به شماره 1189 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (11 آبان): ثبت قلعه سلاسل شوشتر (خوزستان) از دوره ساساني به شماره 1117 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (12 آبان): گشايش موزه سقز كردستان؛
- (15 آبان): گشايش موزه سنندج؛
- (11 آذر): ثبت مجموعه ربع رشيدي تبريز (آذربايجان شرقي) از سده 8 و 9 هجري قمري به شماره 943 و مجموعه بناهاي تكيه معاون‌الملك كرمانشاه از دوره قاجار به شماره 945 در فهرست آثار ملي ايران.
- (19 آذر): ثبت آرامگاه عطار نيشابوري (خراسان رضوي) از دوره پهلوي به شماره 1173 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (25 آذر): ثبت مسجد جامع فردوس (خراسان) از دوره خوارزمشاهي به شماره 1222 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (29 آذر): ثبت قصر دختر قم از دوره ساساني به شماره 1282 در فهرست آثار ملي ايران؛
- آغاز انتشار مجله‌ی فرهنگ معماری ایران؛
- انتساب دکتر محمد یوسف کیانی به عنوان مدیرکل موزه ایران باستان. بعد به دانشگاه منتقل شد؛
- برگزاری هفتمین کنگره‌ی بین المللی هنر و باستان شناسی ایران در مونیخ؛
1355
- (11 فروردین): گشايش كنگره جهاني حافظ در رم (ايتاليا)؛
- (9 شهریور): ثبت بازار كاشان (اصفهان) از دوره زنديه به شماره 1284 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (9 آبان): گشايش كاخ موزه مرمر در تهران، اين كاخ موزه بعدها تعطيل شد؛
- (24 آذر): ثبت تپه حصار دامغان (سمنان) از دوره پيش از تاريخ به شماره 1287 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (10 دی): ثبت نقش برجسته گلگل ملكشاهي (ايلام) از دوره ايلامي‌ها به شماره 1418 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (20 دی): ثبت باغ گلشن طبس (يزد) از دوره‌هاي زنديه و قاجاريه به شماره 310 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (27 دی): ثبت عمارت خسروآباد سنندج (كردستان) از اوايل دوره قاجار به شماره 1491 و مسجد جامع سبزوار (خراسان) از سده 8 هجري قمري به شماره 1317 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (16 اسفند): ثبت مجموعه فرح‌آباد ساري (مازندران) از دوره صفويه به شماره 1376 در فهرست آثار ملي ايران؛
1356
- (23 فروردین): ثبت كاروانسراي شاه عباسي(كرج)، از دوره صفوي به شماره 1368 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (26 شهریور): گشايش موزه رضا عباسي در تهران؛
- (22 مهر): گشايش موزه هنرهاي معاصر تهران؛
- (27 آذر): ثبت برج ساعت بندر انزلي از دوره پهلوي به شماره 1512 و كاخ رودسر از دوره پهلوي به شماره 1518 (گيلان) در فهرست آثار ملي ايران؛
- (22 بهمن): گشايش موزه فرش ايران؛
1357
- (15 فروردین): ثبت مسجد گله‌داري بندر عباس از دوره قاجاريه به شماره 1559 در فهرست آثار ملي ايران؛
- (31 خرداد): ثبت كاخ مرمر تهران از دوره پهلوي به شماره 1606 در فهرست آثار ملي ايران؛
- انتساب دکتر پرویز ورجاوند به عنوان وزیر وزارت فرهنگ و هنر و علی اکبر سرفراز (فوق لیسانس باستانشناسی) به ریاست مرکز باستانشناسی ایران؛
- (بهمن)، مراجعت عده‌ای از شیراز به تخت جمشید به جهت تخریب آن؛
- انحلال وزارت فرهنگ و هنر ادغام آن در وزارت علوم و آموزش عالی و ایجاد وزارتخانه‌ای به نام فرهنگ و آموزش عالی؛
لطفا برای تکمیل این نوشتار در صورتی که اطلاعاتی در اختیار دارید در زیر این متن ارسال کنید